SUMANTRI NGENGER
Ing pertapan Jatisrana,
ana pandhita aran Begawan Suwandhagni. Sang Begawan nduwe anak loro lanang
kabeh aran Bambang Sumantri lan Raden Sukasrana. Bambang Sumantri wujude
satriya bagus, dene Raden Sukasrana wujude buta bajang utawa buta cebol sing
nggilani. Sanajan rupane nggilani nanging Bambang Sumantri tresna banget marang
adhine. Samono uga Raden Sukasrana.
Nalika Sumantri wis
diwasa, Begawan Suwandhagni ngendika supaya Sumantri ngenger utawa suwita
menyang Negara Maespati. Sumantri sendika dhawuh. Lakune didherekake punakawan
papat Semar, Gareng, Petruk lan Bagong. Begawan Suwandhagni nitipake sanjata
Cakra darbeke Prabu Harjuna Sasrabahu supaya dibalekake.
Lakune Bambang Sumantri
kandheg amarga Raden Sukasrana kepengin melu. Bambang Sumantri banjur
ngarih-arih adhine nganti turu. Sawise adhine turu, Bambang Sumantri budhal
nilapake adhine menyang Negara Maespati.
Ing Negara Maespati
Sang Prabu Harjuna Sasrabahu lagi ngrembug bab arepe mupu sayembarane Dewi Citrawati
ing Negara Magada. Dewi Citrawati nganakake sayembara, sapa sing bisa menehi
srah-srahan putri dhomas cacah wolungatus bakal dadi bojone. Nalika lagi padha
rembugan katungka sowane Bambang Sumantri. Bambang Sumantri matur arep suwita
marang Prabu Harjuna Sasrabahu. Prabu Harjuna Sasrabahu gelem nampa suwitane
Sumantri lamun dheweke bisa mupu sayembarane Dewi Citrawati.. Sumantri nyaguhi
banjur budhal menyang Negara Magada.
Ing Negara Magada, wis
akeh para raja lan satriya sing ngleboni sayembara. Padha-padha gedhe
kekarepane, padha-padha ora gelem ngalahe wasana dadi perang rame. Pungkasane
para raja lan satriya kalah kabeh karo Sumantri jalaran dheweke migunakake
sanjata Cakra. Para raja telukan padha pasrah putri boyongan nganti cacah
wolungatus. Sumantri klakon mboyong Dewi Citrawati kanthi srah-srahan putri
dhomas cacah wolungatus.
Rumangsa bisa ngalahake
ratu sewu negara, Sumantri dadi gumedhe, umuk, kemaki. Ing batin dheweke
rumangsa menangan mula banjur thukul niyate arep nelukake Prabu Harjuna
Sasrabahu. “Ratu sewu negara bae padha keyok kabeh karo aku, genea aku ndadak
suwita marang Prabu Harjuna Sasrabahu? Kena ngapa ora tak telukake pisan dadi
andhahanku?” ngono batine Sumantri kandha. Sumantri banjur nulis surat
panantang marang Prabu Harjuna Sasrabahu lan dipasrahake marang patihe Prabu
Harjuna Sasrabahu sing ndherekake lakune saka praja Maespati.
prabu harjunasasrabahu
Prabu Harjuna Sasrabahu
mung mesem nampa panantang saka Sumantri. Dheweke enggal methukake lakune
Sumantri. Sumantri lan Prabu Harjuna Sasrabahu perang rame. Padha sektine,
padha terngginase. Perange nganti pirang-pirang dina. Sumantri kekeselen banjur
kepengin ngrampungi perange karo Prabu Harjuna Sasrabahu. Dheweke enggal
ngetokake sanjata Cakra arep ditamakake marang Prabu Harjuna Sasrabahu. Sanjata
Cakra kuwi sejatine duweke Prabu Harjuna Sasrabahu. Nalika lair Prabu Harjuna
Sasrabahu wis nggawa sanjata Cakra, amarga dheweke sejatine titisane Bathara
Wisnu. Nalika smana sanjata Cakra disilih pamane, Begawan Suwandhagni.
Weruh sanjata Cakra ing
tangane Sumantri, sakala Prabu Harjuna Sasrabahu nesu. Prabu Harjuna Sasrabahu
triwikrama utawa malih dadi buta gedhene sagunung. Sanjata Cakra disaut banjur
diuntal. Buta ngamuk gereng-gereng arep ngremuk Sumantri sing kemaki. “Sumantri,
kowe satriya picek, watekmu ala, melik barange liyan. Satriya wingi sore kemaki
wani nantang Ratu Gustine. Tak remet pisan remuk kowe Sumantri!” Weruh Bathara
Wisnu nesu, Sumantri ndheprok, lemes ora duwe daya. Nalika Sumantri disaut
Brahala, Bathara Narada tumurun ngarcapada nyapih satriya loro. Buta lilih
badhar dadi Prabu Harjuna Sasrabahu.
Sumantri banjur
ditundhung lunga. Pasuwitane bisa ditampa maneh menawa dheweke bisa muter utawa
mindhah Taman Siwedari menyang Negara Maespati. Taman Sriwedari kuwi taman ing
kahyangan Nguntara Segara, kahyangane Bathara Wisnu. Sumantri sing wis ilang
kasektene amarga koncatan sanjata Cakra banjur klunuh-klunuh lunga
saparan-paran, karepe arep wadul bapake, Begawan Suwandhagni. Lakune Sumantri
kepethuk Raden Sukasrana sing nyusul lungane. Sumantri nyritakake kabeh
lelakone marang Sukasrana. Sukasrana mesem krungu critane Sumantri. “nek mung
utel aman we, ampang akang,” kandhane Sukasrana karo ngguyu ngakak.“Tenan,
Yayi? Kowe bisa muter Taman Sriwedari?” kandhane Sumantri.
sukrasana
“Isoh ae, Akang. Uwi ampang!”
“Adhiku, Dhi Sukasrana. Tulungana aku ya, Dhi!”
kandhane Sumantri memelas.
“Aku isoh utel aman Iwedali ning ana alate, Akang.”
“Apa syarate, Dhi?”
“Aku engen elu owe, Akang. Aku elu uwita Abu Aluna
Asa.”
“Kowe kepengin melu aku suwita Prabu Harjunasasra?”
“Iya, Akang.”
“Iya, Dhi. Angger si Adhi bisa muter Taman Sriwedari
mesthi tak ajak suwita menyang Maespati.”
“Enan, Kang? Owe anji Kang? Owe ola apusi?”
“Iya Dhi, pun kakang janji ora bakal ngapusi!”
“Yoh, Akang. Entenana edhela ya?”
Sukasrana
banjur muja semedi. Sanajan rupane ala nanging gedhe prihatine. Sedhela wae
taman Sriwedari wis pindhah menyang alun-alun keraton Maespati, gawe gegere
wong sanagara. Sawise klakon muter Taman Sriwedari, Sumantri ditampa suwita ing
Negara Maespati dadi patih, aran Patih Suwanda. Sukasrana diajak Sumantri
menyang Negara Maespati nanging dipenging ngetok, amarga Sumantri isin duwe
adhi wujud buta cebol sing rupane nggilani. Sukasrana dikongkon manggon lan
ndhelik ing sajroning taman.
Nalika Dewi
Citrawati ninjo kahanane lan kaendahane Taman Sriwedari, dheweke njerit-jerit
kamigilan weruh ana buta bajang ing jero taman. Dewi Citrawati banjur lapuran
marang Prabu Harjuna Sasrabahu. Sang Prabu dhawuh marang Sumantri supaya
nyingkirake buta bajang. Sumantri sing wis nggraita menawa buta sing dikarepake
kuwi adhine, Sukasrana, banjur budhal mlebu taman.
Tekan ing
jero taman, Sumantri nesu-nesu ngunek-ngunekake adhine sing medeni Dewi
Citrawati. Sukasrana dikongkon bali menyang pertapan. Sukasrana ora gelem
amarga wis dijanjeni dening Sumantri arep diajak suwita ing Negara Maespati.
Sumantri gregeten. Sukasrana diagar-agari panah dikongkon bali. Sukasrana tetep
ora gelem bali malah nyedhak nagih janjine Sumantri. Nganti suwe anggone
eyel-eyelan, pungkasane panah mrucut saka tangane Sumantri lan nancep ing
dhadhane Sukasrana. Sukasrana mati. Kuwandane ilang musna, ninggal sepata.
“Kakang
Sumantri! Tega temen kowe karo aku, Kakang. Kowe mblenjani janji, Kakang. Aku
ora trima. Utang pati nyaur pati. Eling-elingen mbusuk yen kowe perang tandhing
karo ratu buta saka Ngalengka, ing kono tumekane piwalesku, Kakang. Wis kakang,
tak enteni ing lawange surga.Sumantri gela, Sumantri sedhih. Nanging kabeh mau
barang wis kebacut. Katresnane marang adhine ilang amarga saka drajat lan
pangkat. Wateke ala seneng nyidrani janji. Janji bekti marang ratu gustine,
diblenjani. Janji nresnani adhine, diblenjani. Janji ngajak adhine, diblenjani.
Kabeh mau mung amarga melik drajat pangkat lan kamukten. Besuk patine sumantri
dikemah-kemah Prabu Rahwana ratu buta saka Ngalengkadiraja.